Z pokolenia na pokolenie
14 lutego 2018 r. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego wpisał Procesję Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Spycimierzu na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Na liście prowadzonej przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w kwietniu 2020 r. znajdowało się 41 zwyczajów, tradycji i obrzędów z Polski.
Co to jest dziedzictwo niematerialne? Ratyfikując w 2003 r. Konwencję UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, Polska zobowiązała się do inwentaryzowania przejawów tego dziedzictwa. Zgodnie z Konwencją pod pojęciem dziedzictwa niematerialnego należy rozumieć:
- tradycje i przekazy ustne, w tym język jako nośnik niematerialnego dziedzictwa kulturowego
- sztuki widowiskowe
- zwyczaje, rytuały i obrzędy świąteczne
- wiedzę i praktyki dotyczące przyrody i wszechświata
- umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym.
Uroczyste odebranie decyzji
22 października 2018 r. przedstawiciele społeczności Spycimierza odebrali decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o wpisie na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Odbyło się to podczas uroczystej Gali Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w Teatrze Stanisławowskim w Łazienkach Królewskich w Warszawie.
Podczas Gali w Łazienkach Królewskich ministerialne decyzje o wpisie na Listę odebrali przedstawiciele depozytariuszy piętnastu tradycji. W czasie uroczystości Magdalena Gawin, wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, podkreśliła, że tradycje, obrzędy, pieśni, tańce czy rzemiosło budują poczucie tożsamości i polskie państwo będzie wspierać kulturę ludową i jej twórców.
Za prestiżowe wyróżnienie dziękowali na scenie Teatry Stanisławowskiego prezes Parafialnego Stowarzyszenia „Spycimierskie Boże Ciało” Maria Pełka oraz były proboszcz parafii w Spycimierzu ks. Wojciech Kaźmierczak, który zainicjował starania o wpis krajową listę. Towarzyszyli im radna Jolanta Ilska, sołtys Stanisław Pełka, publicysta Andrzej Godlewski oraz Beata Czyszek z Urzędu Miasta w Uniejowie.
UNESCO
Na poziomie międzynarodowym dwie listy: Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości i Rejestr dobrych praktyk prowadzi UNESCO – Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury. Znajduje się na nich 549 elementów ze 127 państw, w tym jedyny z Polski – Szopkarstwo krakowskie. Być może w przyszłym roku dołączą kwiatowe dywany ze Spycimierza
30 marca br. prof. Piotr Gliński, wiceprezes Rady Ministrów, minister kultury i dziedzictwa narodowego złożył w imieniu społeczności parafii w Spycimierzu wniosek zatytułowany „Tradycja kwiatowych dywanów na procesje Bożego Ciała” o wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości. Wniosek obejmuje również tradycje układania kwiatowych dywanów w trzech wsiach w regionie opolskim – Olszowej, Zimnej Wódce i Kluczu.
Nad wnioskiem pracował zespół redakcyjny pod kierunkiem radcy ministra Joanny Cichej-Kuczyńskiej. Najpierw powstała wersja w języku polskim, która została przesłana do Rady ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Po uzyskaniu pozytywnej opinii, dokument został uzupełniony i przetłumaczony na język angielski. Równolegle trwały prace nad adaptacją filmu w reżyserii Janusza Tatarkiewicza „Spycimierskie Boże Ciało” na potrzeby wniosku. Niezbędną częścią dokumentacji była zgoda społeczności spycimierskiej na złożenie wniosku. Jego treść była na bieżąco konsultowana podczas spotkań, w których uczestniczyli reprezentanci mieszkańców Spycimierza – pani Maria Pełka, prezes Parafialnego Stowarzyszenia „Spycimierskie Boże Ciało”, radna Rady Miejskiej w Uniejowie Jolanta Ilska i sołtys Stanisław Pełka. W spotkaniach konsultacyjnych uczestniczył także burmistrz Uniejowa Józef Kaczmarek, który informował o działaniach Gminy na rzecz ochrony spycimierskiego dziedzictwa.
Lista reprezentatywna niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości prowadzona jest od 2003 r. przez UNESCO. Nasz wniosek w języku angielskim przejdzie najpierw weryfikację formalną, a następnie długi proces oceny ze strony międzynarodowego grona ekspertów. Jeśli uzyska pozytywne recenzje, to w przyszłym roku nasze kwiatowe dywany jako jedna z pierwszych tradycji z Polski zostaną wpisane na listę UNESCO. Ewentualny wpis będzie otwarty na podobne tradycje z innych krajów.