10 i 11 maja na Zamku w Uniejowie odbyła się międzynarodowa konferencja na temat dziedzictwa kulturowego. Zgromadziła samorządowców, depozytariuszy tradycji oraz ekspertów z Polski, Niderlandów, Niemiec, Finlandii, Włoch i Słowacji. Zdaniem uczestników było to niezwykłe wydarzenie poruszające bardzo ważną dla samorządowców tematykę zarządzania, ochrony i promocji dziedzictwa kulturowego.
Dwudniową konferencję „Dziedzictwo kulturowe: szanse i wyzwania dla samorządów” zorganizował Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego oraz Gmina Uniejów. Patronatu honorowego udzielili: Wojewoda Łódzki, Marszałek Województwa Łódzkiego, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowy Instytut Dziedzictwa oraz Polski Komitet ds. UNESCO.
Różnorodny krajobraz kulturowy
Tematyka konferencji obejmowała materialne jak i niematerialne dziedzictwo kulturowe. Współczesny trend preferuje używanie wspólnego pojęcia „krajobraz kulturowy”, obejmujący zabytki, przyrodę oraz ludzi kultywujących lokalne tradycje. Wspólnie składają się na tożsamość kulturową swojego terenu. Ta stosunkowo nowa koncepcja pomału dociera do gospodarzy gmin, powiatów i regionów, które wcześniej większą uwagę przywiązywały do ochrony i zarządzania zabytkami i przyrodą, a w mniejszym stopniu zauważając rolę kultywatorów niematerialnej tradycji.
Jak ta koncepcja wygląda w praktyce można było się przekonać w Uniejowie. Konferencja odbywała się w XIV-wiecznym Zamku Arcybiskupów Gnieźnieńskich w otoczeniu zabytkowego parku. Wśród uczestników i prelegentów byli przedstawiciele pobliskiej wsi Spycimierz, w której od 200 lat kultywowana jest tradycja układania kwiatowych dywanów na procesję Bożego Ciała. Ta piękna tradycja w 2021 r. została wpisana na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Materialna i niematerialna kultura wzajemnie się przenika tworząc wizerunek Gminy różnorodnej i dumnej ze swojej kultury.
Wyjątkowi gospodarze i prelegenci
O dobrą atmosferę i sprawny przebieg zadbali gospodarze: dr Iwona Wieczorek, dyrektor Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Józef Kaczmarek, burmistrz Uniejowa. Podczas otwarcia w imieniu patronów honorowych głos zabrali: Piotr Cieplucha, wicewojewoda łódzki, Zbigniew Zięba, wicemarszałek województwa łódzkiego, Katarzyna Sadowska-Mazur z Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Radca ds. UNESCO w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Joanna Cicha-Kuczyńska przeczytała list specjalny od wiceprezesa Rady Ministrów prof. Piotra Glińskiego i podzieliła się refleksjami z pracy nad wpisem tradycji Kwiatowych dywanów na procesje Bożego Ciała na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości. Przesłanie do uczestników konferencji przekazał także Andrea Melilli, prezes włoskiego Stowarzyszenia „Infioritalia”, które od siedmiu lat ściśle współpracuje z Gminą Uniejów i Parafialnym Stowarzyszeniem „Spycimierskie Boże Ciało”.
Szeroki wachlarz prelegentów można podzielić na trzy najważniejsze grupy: ekspertów w dziedzinie dziedzictwa kultury, depozytariuszy tradycji oraz przedstawicieli samorządów i instytucji kultury, którzy dzielili się wyzwaniami dotyczącymi zarządzania zabytkami i występujących na ich terenie tradycji. Oto pełna lista prelegentów z podziałem na te kategorie. Przy osobach, które się na to zgodziły, zamieściliśmy link do prezentacji.
Eksperci:
dr Lubica Volanska, Instytut Etnologii i Antropologii Społecznej Słowackiej Akademii Nauk, członek Panelu Ewaluacyjnego UNESCO na okres 2019-2022, przewodnicząca Panelu Ewaluacyjnego w 2021r.
dr hab. Katarzyna Smyk, prof. UMCS, przewodnicząca Rady ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego
dr hab. Hanna Schreiber, Zespół ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego Warszawy przy Prezydencie m.st. Warszawy
Andrzej Szoszkiewicz, koordynator ds. dziedzictwa kultury w Gminie Uniejów, autor koncepcji merytorycznej konferencji, współautor wniosków o wpis na listę UNESCO
dr Patrizia Nardi
prof. Francisco Javier Lopez Morales
dr Stefania Baldinotti
Depozytariusze tradycji wpisanych lub ubiegających się o wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO
Dywany kwiatowe na procesje Bożego Ciała – Maria Pełka, pierwsza prezeska Parafialnego Stowarzyszenia „Spycimierskie Boże Ciało”
Sokolnictwo – Adam Dopierała, prezes Polskiego Klubu Sokolników
Szopkarstwo krakowskie – Marek Markowski, przedstawiciel depozytariuszy tradycji
Gra na Skrzypcach w Kaustinen w Finlandii – Lauri Oino, dyrektor ds. rozwoju w Fińskim Instytucie Muzyki Ludowej w Kaustinen
Kultura korso, parady kwiatów i owoców w Niderlandach – Paul Bastiaansen, prezes fundacji „Corsokoepel”
Kultura korso, parady kwiatów i owoców w Niderlandach – Claudia Lassche, sekretarz fundacji „Corsokoepel”
Polowanie na trufle i ich pozyskiwanie we Włoszech – Antonella Brancadoro, przedstawiciel stowarzyszenia depozytariuszy tradycji
Flisactwo – dr Frank Thiel, przewodniczący Światowego Stowarzyszenia Flisaków
Przedstawiciele samorządów i instytucji kultury:
Timo Pärkkä, przewodniczący Rady Regionu Środkowa Ostrobotnia (Finlandia)
Jacek Thiel, wicestarosta wejherowski
Barbara Pilawa-Kraus, wicestarosta łańcucka
Piotr Kuliniak, burmistrz Łęknicy
Mariusz Dudziński, burmistrz Tykocina
Waldemar Grochowski, burmistrz Rudnika nad Sanem
Łukasz Kubiak, burmistrz Krobi
Hanna Pruchniewska, burmistrz Pucka
Arkadiusz Misztal, wójt Sławatycz
Jacek Grudzień, dyrektor Wydziału Kultury Urzędu Miasta Łodzi
Krzysztof Adamczyk – zastępca dyrektora w Biurze Prezydenta ds. Kultury Urząd Miejski w Gdańsku
dr inż. arch. Marek Stępa, naczelnik Wydziału Ochrony Dziedzictwa, Urząd Miasta Gdyni
Tomasz Przybyło, kierownik Referatu ds. Parków Kulturowych, Wydział Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta Krakowa
dr hab. Maciej Szymczyk, dyrektor Muzeum Papiernictwa
Renata Chudzik, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Stryszawie
Tomasz Jankowski, dyrektor Szkoły Podstawowej im. Heleny Moszczeńskiej w Golinie
Konferencję prowadzili: Martyna Kowalczyk i Michał Wojdala
Obsługa techniczna: Masandro Wszołek i Michał Jankowski
Przestrzeń otwarta na dyskusję
Klimatyczne sale Zamku Arcybiskupów Gnieźnieńskich, duży taras restauracji i otaczający park sprzyjały dyskusjom i wymianie doświadczeń. Większość gości została do samego końca, by wysłuchać wszystkich prelekcji i wykorzystać każdą okazję do spotkania.
Ale to nie koniec rozmów w Uniejowie. Burmistrz Józef Kaczmarek w drugiej połowie roku zapowiedział organizację kolejnego wydarzenia. Zaproponował też zawiązanie sieci współpracy samorządowców, którym leży na sercu dbanie o dziedzictwo kulturowe. A więc do zobaczenia wkrótce w Uniejowie!
